Қазіргі уақытта балалардағы аутизм спектрінің бұзылуы бүкіл әлемде де, біздің елде де өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Аутизммен ауыратын балалар түзету кабинеттеріне немесе оңалту орталығына алты айдан екі жылға дейін кезек күтуге мәжбүр. Бұл ретте түзету көмегі үш аптадан үш айға дейін қысқа мерзімді түрде көрсетіледі, бұл тиісті нәтиже бермейді. Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, мұндай санаттағы балаларға көмек, қолдау және түзету өмір бойы үздіксіз көрсетілуі керек.
Сырқаттанушылықтың өсуін ескере отырып, аутизмі және басқа да менталды бұзылыстары бар балалар үшін инфрақұрылым құру қажеттілігі жыл сайын артып келеді. Аутизмі бар және басқа да менталды бұзылыстары бар адамдарды өмір сүру үшін қолайлы және мейірімді орта құру, білім беру, медицина, халықты әлеуметтік қорғау, даму ерекшеліктері бар балалар саласындағы қызметтердің қолжетімділігі мен сапасын қамтамасыз ету бөлігінде кешенді сүйемелдеуді дамыту қажеттілігі Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясының, Бала құқықтары туралы конвенцияның, Мүгедектердің құқықтары туралы конвенцияның ережелерімен шартталған.
Егер Қазақстанда жеңіл АСБ және жеңіл менталды бұзылыстары бар балалар үшін білім беру жүйесінде оқыту мен тәрбиелеу үшін (мектептерде инклюзияны қолдау кабинеттерін, психологиялық-педагогикалық қолдау кабинеттерін ашу) азды-көпті жағдайлар жасалса, онда ауыр бұзылулары мен бұзылыстары бар балалардың ата-аналары өз проблемасымен жалғыз қалады, көптеген отбасылар үшін мамандардың білікті көмегі қолжетімді емес немесе тым қымбат. Бұл проблема АСБ бар балаларды тәрбиелеп отырған аналар арасында ең өткір мәселе ретінде көтеріледі және әлеуметтік шиеленістің себептерінің бірі болып табылады.
Осыған байланысты аутизмі бар және халықты әлеуметтік қорғау жүйесінде басқа да менталды бұзылыстары бар балаларға арналған орталықтардың ашылуы өте өзекті. Әлеуметтік қорғау жүйесінде орталықтардың ашылуы АСБ ауыр түрлерімен ауыратын балаларға ұзақ мерзімді көмек көрсетуге мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында балалар мен олардың ата-аналарына тиімді және уақтылы көмек пен қолдау көрсетуге мүмкіндік беретін бірыңғай тәсіл жоқ. Осыған байланысты сарапшылар тобы ҚР Халықты әлеуметтік қорғау басқармаларының бастамасы бойынша Орталықтардың жұмыс істеуінің бірыңғай тұжырымдамасын (бұдан әрі – Тұжырымдама) әзірледі.
Орталықтардың құрылған моделінің негізі ретінде үш жетекші америкалық Emory Autism Center (Атланта қ., АҚШ) Marcus Autism Center (Атланта қ., АҚШ), The Center for Autism and Developing Brain (Нью-Йорк қ., АҚШ) жұмыс істеу практикасы алынды. Тұжырымдамада орталықтарды құрудың әдіснамалық тәсілдері, көмек бағдарламалары, орталықтың жұмысын ұйымдастыру (күн тәртібі, балаларды үлестіру, оқыту форматы, орталықты жабдықтау, штат кестесі және т.б.), сондай-ақ орталық мамандарын оқыту бағдарламалары сипатталған.
