Қолданыстағы заңнамаға сәйкес ҚР ЕХӘҚМ азаматтарды техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдармен, оның ішінде арнайы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз ету мәселесін үйлестіреді. Оңалтудың техникалық құралдарының (бұдан әрі - ОТҚ), арнайы жүріп-тұру құралдарының және мүгедектігі бар адамдарға көрсетілетін қызметтердің жіктеуіші бекітілді, оның шеңберінде кейбір қаражатқа кепілдендірілген мемлекеттік көмек бөлінеді. Алайда, республикалық бюджет ағзаның жоғалған функцияларын қалпына келтіру саласында қымбат инновациялық шешімдерді көздемейді, бұл мүгедек балаларды әлеуметтік оңалту сапасына да әсер етеді.
Пилоттық жоба шеңберінде ҚР ЕХӘҚМ «Әлеуметтік қорғау саласын дамытудың ұлттық ғылыми орталығы» ШЖҚ РМК филиалдары мүгедек балаларға баланың өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған сапалы, тиімді, қауіпсіз техникалық оңалту құралдарын ұсынатын болады. Мүгедектігі орташа және ауыр дәрежедегі балалар Жобаның игілік алушылары болады.
Ғылыми орталық ОТҚ берудің жаңа тетігін сынақтан өткізу үшін 4 пилоттық өңірді анықтады: Абай, Қызылорда, Павлодар облыстары және Шымкент қаласы.
Пилоттық жоба Абай (136 бала), Павлодар (185 бала), Қызылорда облыстарында (312 бала), Шымкент қаласында (676 бала) үйде 1300-ден астам баланы оңалту қызметтерімен қамтуы мүмкін.
Пилоттық өңірлерді айқындау кезінде ОТҚ-ға мұқтаж мүгедектігі бар балалардың саны, мәлімделген оңалту орталықтары мен арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының әлеуеті, филиалдардың аумақтылығы, кадр ресурсы және жергілікті атқарушы органдардың осы жобаны іске асыруға дайындығы ескерілді.
Пилоттық жоба шеңберінде ғылыми орталық сарапшылармен және қормен бірлесіп ҚР ЕХӘҚМ-мен келісім бойынша ОТҚ-ның мынадай тізбесін айқындады:
- Көп функциялы бейімделетін кресло (2 түрі);
- Вертикализаторлар (3 түрі);
- Эллиптикалық жаттығу жабдығы және жаяу жүру имитаторы бар жүріс арбасы;
- Аяқ-қол буындарын дамытуға арналған жаттығу жабдығы.
ОТҚ пайдалана отырып, үйде мүгедектігі бар балаларды оңалту кезең-кезеңмен жүргізілетін болады. Мүгедектігі орташа балалар үшін физикалық жағдайына, дағдыларына, 2 ай мерзіміне байланысты басында вертикализатор немесе жаяу жүргінші таңдалады. 2 айдан кейін, баланың динамикадағы жағдайын бағалағаннан кейін, вертикализаторларды тағы 2 айға ауыстыру жүргізіледі. Бұдан әрі жаттығу жабдығы 1 айға дейінгі мерзімге беріледі.
Мүгедектігі ауыр балалар үшін оңалту 4 айға дейінгі мерзімге көпфункционалды бейімделгіш креслоларды ұсынудан басталады. Әрі қарай, баланың динамикасы мен жағдайын бағалаудан кейін вертикализатор 2 айға беріледі, 2 айдан кейін вертикализатордың басқа түріне ауыстырылады, содан кейін қажет болған жағдайда жаттығу жабдығы беріледі.
Осылайша, IV–V деңгейі бар балалар 9-10 ай ішінде үйде оңалтуды алады. III даму деңгейі бар балаларда 6-7 ай ішінде ОТҚ және үйде жаттығу мүмкіндігі болады.
Әлеуметтік оңалтудың тиімділігін қамтамасыз ету үшін ата-аналар мен балалар ОТҚ пайдаланудың негізгі қағидаларына оқытудан өтеді, сондай-ақ оң нәтижелер болған кезде келесі деңгейге өту және оңалтудың жаңа құралын алу түрінде қосымша ынталандыру жасалады.
Ғылыми орталық филиалдарының базасында жалдау шартының мерзімі өткеннен кейін ОТҚ қайтарумен өтеусіз жалдау шарты бойынша ОТҚ мүгедектігі бар балаларды заңды өкілдеріне беру жүзеге асырылатын болады.
Сондай-ақ мамандарды ОТҚ қажеттіліктерін бағалауды және дұрыс таңдауды жүргізудің заманауи халықаралық қағидаттарына оқытудың шұғыл қажеттілігі бар. Мамандарды оқыту шеңберінде БҰҰДБ серіктесі ОТҚ-ны жеке іріктеуді енгізу үшін халықаралық сарапшыны шақыратын болады. Жобалық топ оқыту бағдарламасын қалыптастырады.
Оңалтудың техникалық құралдарын дұрыс таңдау мынау үшін қажет:
1) оңалтудың үздіксіз процесін қолдау;
2) қозғалыс кемістігі бар адамдардың әлеуметтік бейімделуі мен белсенділігін қамтамасыз ету, дербес белсенділіктің шекарасын кеңейтеді.
Жоба мүгедек балаларды оңалту қызметтерімен, ОТҚ-мен қамтамасыз етудің әдіснамалық тәсілдері мен құралдарын жетілдіруге мүмкіндік береді.
